Profesyonel olarak spor yapanların, yılda en az bir kez kontrolden geçerek sağlık durumlarını öğrenmeleri ve yaşamlarını buna göre düzenlemeleri gerekiyor. Profesyonel sporcuların ani kalp krizi sonucunda ölmeleri birçok insanın ilgisini çekerken, bu ölümlerin nedeni de merak ediliyor.
Acıbadem Fulya Hastanesi Sporcu Sağlığı Merkezi’nden Spor Hekimliği Doçenti, Fizik Tedavi Rehabilitasyon Uzmanı Doç. Dr. Tolga Aydoğ,sporcularda ortaya çıkan ani ölümlerin başlıca 5 nedeni olduğunu belirterek bunları şöyle sıralıyor: Hipertrofik kardiyomiyopati, kalp iletim sorunları, koroner arterlerde normalden farklı bir durumun olması, genç sporcularda göğse alınan darbelere bağlı kalp durması, geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı kalp iltihaplanması.
Riskleri önceden saptamak mümkün
Sporcular haftanın önemli bir bölümünü çok yoğun spor yaparak geçiriyor. Bu nedenler düşük yoğunlukta spor yapanlara göre daha büyük risklerle karşı karşıya kalıyorlar. Ama olası riskleri düzenli kontrolden geçerek saptamak ve önlem almak mümkün. Doç. Dr. Tolga Aydoğ, yoğun egzersiz yapmanın ani ölüm riskini artırdığını belirterek, Türkiye’de sporcuların ani ölümleriyle ilgili yapılmış bir çalışma olmadığını belirtiyor. ABD ve İtalya’nın bu araştırmalarda başı çektiğine değinen Doç. Dr. Aydoğ, “Yapılan sporun niteliğine göre kalbin kendi ya da kalp kasları büyüyor, kalbin bu şekilde büyümesini de normal bir cevap olarak değerlendiriyoruz. Kalbin büyümesi kalbe giden damarların da artmasını gerektiriyor. Eğer kalple, kalbi besleyen damarlar arasında uyumsuzluk varsa sorun oluşuyor ve bu duruma Hipertrofik Kardiyomiyopati diyoruz. Bu hastalık çoğu ülkede en fazla görülen sporcu ölümleri arasında yer alıyor. İtalya’da ise ritm kaynaklı sorunlar daha ön planda görülüyor” diyor. Spor sırasında kalbe şiddetli yüklenme oluyorsa ani ölüm ortaya çıkabiliyor. Bunun yanı sıra kişide kalbi besleyen atardamalarlarda anomali varsa, kalp çok yüksek hızlarda çalışıyorsa sorun oluşabiliyor. Aydoğ, bunun dışında 15-16 yaşından küçük sporcularda topun, başka bir sporcunun tekmesinin ya da dirseğinin göğse gelmesiyle kalbin aniden durabileceğine işaret ediyor. Kalp kasının geçirilen enfeksiyonlardan sonra iltihaplanması da ani ölümlere neden olabiliyor.
Sporcu mevcut sorunlarına rağmen oynamakta ısrar etmemeli
Sporcularda ani ölüme neden olan 5 nedenden, göğse alınan darbe dışındakilerin önceden saptanabilmesi sayesinde gerekli önlemlerin alınabildiğini belirten Doç. Dr. Aydoğ, sporcuların sorunlara rağmen profesyonel spor yaşamlarına devam etme konusunda ısrarcı olmamaları gerektiğini ifade ederek şu bilgileri verdi:
“Bir spor karşılaşması sırasında bütün sporcular göğüs bölgesine darbe alabilir. Bunu önceden öngörmek ve önlemek mümkün değil. Ancak enfeksiyonlar, kalp kası iltihabı, ritm sorunları, kalbi besleyen damarlardaki anormal durumlar, hipertrofik kardiyomiyopati gibi sorunları önceden tespit edip önlem almak mümkün. Sporcuların da bilimsel testler sonucunda ortaya çıkan sonuçlara uyumlu davranmaları, kendi sağlıkları açısından önemli. Bazı sporcular buna uygun olmayan şekilde davranabiliyor. Geçmişten buna bir örnek verebiliriz. Türkiye’de bir basketbol oyuncusu vardı ve kendisine Türkiye’de spor yapamaz diye rapor verildi. Fransa’da oynadı, Türkiye’ye dönmek istedi, almadılar, NBA takımlarından birinde oynadı. Antrenman sırasında kalbi durdu ve öldü. Bu bir hataydı elbette. Ama bir sporcu düzenli olarak kontrolden geçecek olursa bu ihtimaller çok aşağı çekiliyor. Burada sporcuları yılda bir defa, çok düzgün bir muayeneden geçmesi önemli. Ayrıca EKG, eko ve gerekirse anjiyografi ve elektrofizyolojik çalışmaların da içinde olduğu testleri uygulamak gerekiyor.”
Protein ve karbohhidrat tozları tehlikeli olabilir
Profesyonel sporcuların içinde bulundukları yaşam koşullarından ötürü, beslenmelerinden günlük aktivitelerine, uykudan stres yönetimine kadar birçok faktöre dikkat etmeleri gerekiyor. Bazı sporcuların protein ve karbonhidrat tozları, performans artırıcılar, amfetamin tarzı uyarıcılar kullandıklarına dikkati çeken Doç. Dr. Tolga Aydoğ, “Bunları kontrolsüzce kullanmak da ciddi sağlık risklerini beraberinde getirebiliyor. Çünkü içlerinde bazı yasaklı veya kalp yükünü artıran maddeler içerebiliyor. Bunun yanı sıra sigara içen sporculardan var, bir de takviye alınınca bu sorunlar kaçınılmaz olabiliyor. Aslında direkt bu maddeleri suçlayamasak da etkili olabileceğini düşünüyoruz. Bazı sporcular ağrı kesiciler başta olmak üzere bazı ilaçları almadan sahaya çıkmıyor. Ağrı kesici bile olsa mutlaka hekime danışarak almaları gerekiyor” diyor. Profesyonel sporcuların kontrollerinin yılda bir bu işi yapmaya yetkin kişiler tarafından uygulanması gerektiğini anlatan Doç. Dr. Aydoğ, “Sorunlu sporcular tekrar tekrar incelenmeli, gerekirse oynamalarına izin verilmemelidir. Türkiye’de sporcuların ani ölümleri konusundaki bilimsel verilerimiz yetersiz durumdadır. Bu konuda bilimsel çalışmalar yapılarak verilerin toplanması gerekmektedir” diye konuşuyor.
